حوزه پرچالش نشر کتاب در ایران آنقدر مساله دارد که با احتساب مسائل روزانه که به آن تحمیل می شود ، درگیر کوهی از مشکلات است که شمار زیادی خودخواسته و برخی دیگر ، برخواسته از شرایط جامعه بوده است. درونگرایی و سر به گریبان فرو بردن ناشران ایرانی از یکسو و فرار از تلاش جمعی برای رسیدن به اعتبار جهانی از سوی دیگر ، جنبه خودخواسته مشکلات این قشر را نمایان کرده است و این در کنار مشکلاتی چون توسعه کمی برای رسیدن به توسعه کیفی به عنوان مسائل برخواسته از شرایط جامعه ، نشر ما را همواره در حال در جا زدن و حتی گاهی عقبگرد نشان داده است.افزایش شمار ناشران که حالا مورد انتقاد برخی از فعالان این حوزه قرار گرفته اند ازجمله مسائل برخواسته از شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی ماست.در شرایطی که همه مسوولان به فکر توسعه کمی برای رسیدن به سطحی بودند که بتوان از دل آن توسعه کیفی را بیرون کشید، نزدیک به 8هزار پروانه برای کسانی صادر شد که قرار بود در کنار همه مسائل اقتصادی نشر، به آن به عنوان یک حوزه مهم ملی و بین المللی بنگرند. اما حالا چیزی که قرار بود نعمت باشد، نقمت شده و بلاساز. در این شرایط همه سرمایه های دولتی صرف کسانی می شود که به همه چیز فکر می کنند، جز نشر کتاب.ناشران حرفه ای که تغییر مسیر یارانه های دولتی به سمت مصرف کننده را چاره ساز مشکل امروز می دانند، از بی سابقه بودن هجوم مردم برای گرفتن امتیاز نشر انگشت حیرت به دهان می برند. بهائالدین خرمشاهی به خبرگزاری مهر گفته است : وقتی در جامعه ما تنها چند هزار خواننده کتاب داریم ، وجود بیش از 8هزار ناشر پدیده ای متناقض جلوه می نماید. او که مدیر نشر فرزان نیز هست ، علاقه نداشتن مردم به مطالعه کتاب و همچنین تمایل گسترده برای چاپ کتاب را از دیگر نشانه های این تناقض عنوان کرده است.مدیر نشر پیام آزادی نیز وجود این تعداد ناشر را در دنیا بی سابقه دانسته است.محمدرضا جاسبی با مقایسه ناشران ایرانی و امریکایی از منظر میزان فعالیت گفته است : ناشران امریکایی سالانه 10هزار عنوان کتاب منتشر می کنند در حالی که براساس محاسبات وزارت ارشاد ، ما فقط 56ناشر حرفه ای داریم که بیش از یکصد عنوان کتاب در سال تولید می کنند. یک ناشر شهرستانی هم تمرکز ناشران کشور در تهران را عامل این مشکل دانسته و گفته است : در تهران چند هزار ناشر وجود دارد در حالی که در بسیاری از شهرستان ها یا اصلا ناشری وجود ندارد و یا به یک ناشر بسنده کرده اند. اگرچه نظر بسیاری دیگر از ناشران حرفه ای کشور نیز گفته های ناشران حاضر را تایید می کند، اما ساختار اجرایی دولتی این موانع را باعث شده است و در شرایط حاضر شاید لازم باشد تا بسیاری از دستورالعمل ها ، آیین نامه ها و حتی قوانین این حوزه مورد بازنگری دقیق قرار گیرد. شاید شرایط امروز جامعه ما برای توسعه کمی دیگر حرفی نداشته باشد و توجه کیفی به مسائلی چون نشر حرفه ای و تولید کتاب برای جهان و منطقه اولویتی اساسی تر باشد. (نویسنده : غلامرضا معصومی )
لینک :